ΠΕΝΘΟΣ: Στάδια, Συμπτώματα και Διαχείριση

Το πένθος είναι η συναισθηματική μας αντίδραση απέναντι σε μια απώλεια. Αφορά δυσάρεστα συναισθήματα, όπως είναι η λύπη, ο φόβος, η θλίψη, η μελαγχολία, ο θυμός, η απογοήτευση και η απελπισία, συνοδευόμενα, κατά το πλείστον, από σωματικές εκδηλώσεις. Ωστόσο, η απώλεια δεν αναφέρεται μόνο στον χαμό ενός αγαπημένου προσώπου, δηλαδή στον θάνατο, όπως είναι ευρέως γνωστό, αλλά και σε μια σειρά άλλων παραγόντων, όπως είναι χαρακτηριστικά το διαζύγιο ή ένας χωρισμός, η απώλεια της υγείας (ασθένεια), η αποβολή κατά την κύηση, η απώλεια ή αλλαγή της εργασίας, μια μετακόμιση, η διακοπή μιας φιλίας, η απώλεια του σπιτιού ή της περιουσίας, η συνταξιοδότηση κ.ά. Οποιαδήποτε, λοιπόν, απώλεια μπορεί να προκαλέσει την αντίδραση του πένθους στο άτομο που έρχεται αντιμέτωπο με αυτή.

Τα στάδια του πένθους

Σύμφωνα με την ψυχίατρο Elisabeth Kübler-Ross, η οποία μελέτησε εκτενώς το συγκεκριμένο ζήτημα, τα στάδια του πένθους είναι πέντε: η άρνηση, ο θυμός, η διαπραγμάτευση, η κατάθλιψη και η αποδοχή.

1. Άρνηση. Στο στάδιο αυτό το άτομο αρνείται να πιστέψει και να αποδεχτεί τι συνέβη. Δυσκολεύεται να δεχτεί την πραγματικότητα και, συνήθως, παρουσιάζεται ως σοκαρισμένο, αποπροσανατολισμένο ή αδιάφορο και απαθές απέναντι στην κατάσταση. Πρόκειται για έναν μηχανισμό άμυνας που το βοηθά να απαλύνει τον πόνο του και να αντέξει το έντονο άγχος που αισθάνεται. Όσο περνούν οι ώρες και οι μέρες επέρχεται, σταδιακά, η συνειδητοποίηση της απώλειας.

2. Θυμός. Όταν υποχωρήσει η άρνηση, εκδηλώνεται ο θυμός. Σε αυτό το στάδιο ο άνθρωπος που πενθεί εκνευρίζεται είτε με τον εαυτό του είτε με όλους όσους θεωρεί υπεύθυνους για αυτό που του συνέβη (φίλους, συγγενείς, Μοίρα, τον Θεό κ.ά.) Βιώνει έντονα το αίσθημα της αδικίας και προσπαθεί να αποδώσει ευθύνες.

3. Διαπραγμάτευση. Σε αυτή τη φάση το άτομο ξεκινά να κάνει σκέψεις σχετικά με το τι θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά, ώστε να αποτραπεί το δυσάρεστο γεγονός. Με λίγα λόγια, φέρεται σαν να μπορεί να διαπραγματευτεί την απώλεια. Σύντομα κυριαρχείται από τύψεις και ενοχές για όλα όσα έκανε ή δεν έκανε.

4. Κατάθλιψη. Ο πενθών, πλέον, έχει συνειδητοποιήσει πλήρως την πραγματικότητα και αισθάνεται την ανάγκη να απομονωθεί από τον περίγυρο, να θρηνήσει μόνος του, ενώ, ταυτόχρονα, υποφέρει από αϋπνίες, έλλειψη ενδιαφέροντος για οποιαδήποτε δραστηριότητα, καθώς και μια σειρά άλλων καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Αυτή η εσωστρέφεια αποτελεί σημαντική ψυχική διεργασία και σηματοδοτεί τη μετάβαση στο επόμενο στάδιο.

5. Αποδοχή. Σε αυτό το σημείο, το άτομο αποδέχεται την κατάσταση, ανασκουμπώνεται και ξεκινά να προσαρμόζεται στη νέα, πια, πραγματικότητα. Αναγνωρίζει ότι οι συνθήκες έχουν αλλάξει, ζει τη ζωή του με νέα δεδομένα και συνεχίζει να προχωρά, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι έχει ξεπεράσει πλήρως αυτό που το συντάραξε.

Σημειώνεται ότι ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, επομένως δεν βιώνουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο το πένθος. Τα παραπάνω στάδια είναι ένας συνήθης τρόπος αντίδρασης σε αυτό και δεν αντικατοπτρίζει τον τρόπο αντίδρασης όλων των ανθρώπων. Κάποιοι μπορεί να βιώσουν μερικά από αυτά ή να τα βιώσουν με άλλη σειρά, ενώ ορισμένοι μπορεί να μην τα βιώσουν καθόλου. Ο καθένας μας αντιδρά με τη δική του μοναδικότητα απέναντι στην απώλεια.

Παράγοντες που δύνανται να επηρεάσουν την ένταση του θρήνου είναι, μεταξύ άλλων, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου, παρελθοντικές εμπειρίες αντίστοιχης φύσεως, η ψυχολογική προετοιμασία και ο βαθμός ετοιμότητάς του για αυτό που πρόκειται να συμβεί και η ύπαρξη υποστηρικτικού δικτύου.

Συμπτώματα

Ενδέχεται να παρουσιαστούν διαφορετικά σωματικά και συναισθηματικά συμπτώματα από άνθρωπο σε άνθρωπο. Εκείνα που αναφέρονται, συνήθως, είναι τα εξής:

Σωματικά συμπτώματα:

  • Κόπωση
  • Αδυναμία
  • Πονοκέφαλος και ζάλη
  • Αυξομειώσεις στο σωματικό βάρος
  • Ταχυπαλμία
  • Γαστρεντερικές ενοχλήσεις
  • Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
  • Μούδιασμα

Συναισθηματικά συμπτώματα:

  • Θυμός
  • Ευερεθιστότητα
  • Απελπισία
  • Φόβος
  • Εσωστρέφεια
  • Λύπη
  • Αδικία
  • Σύγχυση
  • Υπερένταση
  • Αϋπνία/ υπερυπνία
  • Ενοχή
  • Κλάμα

Τρόποι διαχείρισης του Πένθους

Αποδεχτείτε και εκφράστε τα συναισθήματά σας. Μην αποφεύγετε τον ψυχικό πόνο, αντιθέτως αφήστε τον εαυτό σας ελεύθερο να τον αισθανθεί. Προσπαθήστε να μην περιορίζεστε σε σκέψεις που αφορούν τον χρόνο επούλωσης της “πληγής”, αντ’αυτού πάρτε όσο χρόνο χρειάζεστε, ώστε να διαχειριστείτε τα δυσάρεστα συναισθήματα και να προσαρμοστείτε στις νέες συνθήκες.

Αναζητήστε ένα υποστηρικτικό δίκτυο συγγενών και φίλων. Απευθυνθείτε στα αγαπημένα σας πρόσωπα, μιλήστε τους για αυτό που περνάτε και λάβετε υποστήριξη. Η συμπαράσταση θα σας βοηθήσει να μοιραστείτε το βάρος και θα ελαφρύνει τη σκέψη σας.

Φροντίστε τον εαυτό σας. Προσπαθήστε να κοιμάστε καλά, να τρέφεστε σωστά και να αθλείστε. Η ψυχή και το σώμα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα, επομένως αφουγκραστείτε τις ανάγκες σας και μην εξαντλείτε τον οργανισμό σας.

Ζητήστε τη βοήθεια ψυχολόγου, εάν αισθάνεστε ότι το πένθος σας είναι παρατεταμένο ή ότι δυσκολεύεστε να το διαχειριστείτε και χρειάζεστε την υποστήριξη ειδικού.

σας αρεσε το αρθρο;

Μοιραστείτε στο Facebook
Μοιραστείτε στο Twitter
Μοιραστείτε στο Linkdin
Μοιραστείτε στο Pinterest
Ελευθερία Σκανδάλη

Ελευθερία Σκανδάλη

Η Ελευθερία Σκανδάλη είναι ψυχολόγος, απόφοιτη του πανεπιστημίου Κρήτης και με ειδίκευση στη συνθετική ψυχοθεραπεία.

Αφηστε ενα σχολιο

γραφτείτε στα ενημερωτικά email

Με την εγγραφή σας δηλώνετε ότι συμφωνείτε με την πολιτική απορρήτου και τους όρους χρήσης της ιστοσελίδας.

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΤΟΜΟΥ

Φόβος και φοβίες

Ο φόβος είναι η συναισθηματική απόκριση απέναντι σε έναν πραγματικό κίνδυνο ή σε μια επικείμενη απειλή. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα συναίσθημα το οποίο, αν και

Διαβαστε περισσοτερα »
Παραμονή στο σπίτι και διαπροσωπικές συγκρούσεις Πρακτικές αποτελεσματικής διαχείρισης
ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Παραμονή στο σπίτι και διαπροσωπικές συγκρούσεις: Πρακτικές αποτελεσματικής διαχείρισης

Σε καταστάσεις αναγκαστικής παραμονής στο σπίτι, όπως αυτή που βιώνουμε το τελευταίο διάστημα, είναι αναπόφευκτο για το κάθε άτομο ξεχωριστά το να αισθανθεί δυσφορία και,

Διαβαστε περισσοτερα »
ΑΥΤΟΒΕΛΤΙΩΣΗ

Σκέψου Θετικά

Οι σκέψεις είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τα συναισθήματα, γεγονός που υποδηλώνει πως αυτό που θα σκεφτεί κανείς θα επηρεάσει τη συναισθηματική του κατάσταση, είτε θετικά

Διαβαστε περισσοτερα »
ΑΥΤΟΒΕΛΤΙΩΣΗ

Τι είναι η κατάθλιψη και πώς αντιμετωπίζεται;

Με τον όρο κατάθλιψη ή μείζων καταθλιπτική διαταραχή αναφερόμαστε σε μία ψυχική ασθένεια, η οποία χαρακτηρίζεται από κακή διάθεση, έντονο αίσθημα μελαγχολίας και απώλεια ενδιαφέροντος

Διαβαστε περισσοτερα »