Ένα εύλογο ερώτημα που προβληματίζει τους γονείς των παιδιών κάθε ηλικίας είναι το «Πώς θα οριοθετήσω τη σχέση του παιδιού μου με τις ηλεκτρονικές συσκευές»; Είναι γεγονός ότι η τεχνολογία έχει διεισδύσει στη ζωή μας και, μάλιστα, έχει «κατοχυρώσει» τη θέση της σχεδόν σε κάθε σπίτι, προσφέροντας πολλές δυνατότητες και μεγάλη ευκολία. Ωστόσο, το πρόβλημα έγκειται στην υπέρμετρη χρήση των τεχνολογικών μέσων και δη των ηλεκτρονικών συσκευών από την πλευρά των παιδιών, καθώς πρόκειται για ευαίσθητες ηλικίες, όπου αρχίζει και διαμορφώνεται η προσωπικότητά τους. Συνεπώς, ό,τι συμβαίνει σε αυτή την ηλικιακή φάση θα επηρεάσει την μετέπειτα πορεία-εξέλιξή τους. Τι μπορούμε να κάνουμε, λοιπόν, για να ξεκολλήσουμε το παιδί μας από τις οθόνες;
1. Ορίζουμε συγκεκριμένες ώρες και μέρες της εβδομάδας κατά τις οποίες μπορεί να ασχολείται με τις ηλεκτρονικές συσκευές
Βεβαίως, αν το παιδί έχει ήδη συνηθίσει σε μια ελεύθερη χρήση δεν το οριοθετούμε απότομα. Αντίθετα, το προετοιμάζουμε κάποιες μέρες πριν λέγοντάς του, για παράδειγμα, ότι από τη Δευτέρα θα παίζει μόνο μία ώρα την ημέρα (οι επιτρεπόμενες ώρες εξαρτώνται από την ηλικία στην οποία βρίσκεται το παιδί). Επίσης, είναι απαραίτητο να συζητήσουμε μαζί του για τις εναλλακτικές δραστηριότητες που μπορεί να κάνει και οι οποίες θα αντικαταστήσουν τις ώρες που αφιέρωνε στο tablet, στο κινητό ή στον υπολογιστή. Τονίζεται ότι το παιδί χρειάζεται την καθοδήγησή μας. Δεν μπορούμε να περιμένουμε από το ίδιο να οριοθετήσει τη συμπεριφορά του ούτε να ελέγξει την εξάρτησή του.
2. Συζητάμε τις συνέπειες της μη τήρησης των ορίων με το παιδί
Δεν επιβάλλουμε, αλλά αποφασίζουμε από κοινού ποιες θα είναι οι επιπτώσεις που θα έχει αν δεν τηρήσει τους κανόνες που έχουν τεθεί. Για παράδειγμα, αν παίξει με το tablet περισσότερη ώρα από αυτή που έχουμε ορίσει ως επιτρεπτή, θα δεχτεί, χωρίς παράπονο, να παίξει λιγότερη ώρα την επόμενη μέρα. Βασική προϋπόθεση είναι να δεσμεύονται και οι ίδιοι οι γονείς σε αυτές τις συμφωνίες και τους κανόνες.
3. Προσπαθούμε να διατηρήσουμε την ισορροπία στη χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών
Πιο συγκεκριμένα, δεν επιδιώκουμε τη μηδενική ενασχόληση με αυτές, στοχοποιώντας τόσο τις ίδιες όσο και την ευρύτερη τεχνολογική ανάπτυξη ως κάτι το τρομερά βλαβερό. Αντιθέτως, εξηγούμε στο παιδί πως η τεχνολογία μάς προσφέρει μια πλειάδα δυνατοτήτων και είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για όλους μας, αρκεί να το αξιοποιήσουμε κατάλληλα. Επισημαίνουμε, δηλαδή, πως οι ηλεκτρονικές συσκευές έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και εμείς, με το να προσέχουμε τον τρόπο που τις χρησιμοποιούμε, στοχεύουμε στα πλεονεκτήματα που μπορούν να μας προσφέρουν. Δίνουμε το παράδειγμα με το μαχαίρι, το οποίο μας βοηθά να κόψουμε το ψωμί, να καθαρίσουμε τα φρούτα, αλλά, ταυτόχρονα, μπορεί να γίνει και θανατηφόρο εργαλείο! Το μαχαίρι δε φταίει σε κάτι. Από εμάς εξαρτάται το πώς θα το χρησιμοποιήσουμε.
4. Οργανώνουμε οικογενειακές δραστηριότητες
Ένας από τους βασικότερους λόγους, εξαιτίας του οποίου τα παιδιά παρουσιάζουν έντονη ενασχόληση με τα κινητά και τα tablets είναι γιατί τους λείπει ο χρόνος που περνούν με τους γονείς τους. Στη θέση, λοιπόν, αυτής της «απώλειας» βάζουν τις συσκευές. Επομένως, είναι πολύ χρήσιμο να αφιερώνουν οι γονείς περισσότερο χρόνο στα παιδιά τους, παίζοντας όλοι μαζί ή κάνοντας οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα (π.χ. μαγειρική, κατασκευές, ζωγραφική κ.ά). Επίσης, το μοίρασμα των υποχρεώσεων του σπιτιού και η οργάνωση του καθημερινού προγράμματος της οικογένειας θα ενισχύσει την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση του παιδιού, θα το καταστήσει υπεύθυνο, οργανωμένο, θα του δώσει την αίσθηση ότι μπορεί και εκείνο να προσφέρει στο οικογενειακό σύνολο και ότι η συμβολή του είναι βοηθητική και χρήσιμη για τα υπόλοιπα μέλη. Με λίγα λόγια, θα αναλάβει ενεργό ρόλο μέσα στο σπίτι, θα αποκτήσει ενσυναίσθηση, θα έχει ενδιαφέροντα και θα ζει στην πραγματικότητα κι όχι σε έναν εικονικό κόσμο.
5. Ερχόμαστε σε επαφή με τη φύση
Πέραν των ευεργετικών αποτελεσμάτων που έχει η φύση για τους ίδιους τους γονείς, θαυμαστή είναι η επίδρασή της και στον ψυχισμό των παιδιών. Καλλιεργούν τη φαντασία τους, γνωρίζουν τα φυσικά φαινόμενα, έρχονται σε επαφή με άλλα είδη (ζώα, φυτά), τρέχουν, παίζουν και διοχετεύουν την ενέργειά τους με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο. Ανακαλύπτουν έναν κόσμο από τον οποίο είναι σχεδόν αποκομμένα, ιδίως όσα ζουν σε μεγάλα αστικά κέντρα. Αναζωογονούν το σώμα τους και «γεμίζουν» την ψυχή τους με χαρούμενα συναισθήματα. Ωστόσο, είναι γνωστό πως η επαφή με τη φύση, συνήθως, δεν είναι εφικτή σε καθημερινή βάση. Αρκεί, όμως, μία εκδρομή τα Σαββατοκύριακα και, γιατί όχι;, παρέα με τους αγαπημένους φίλους των παιδιών μας. Υπεραρκετή είναι και μια απλή εξόρμηση στο πλησιέστερο βουνό ή στην κοντινότερη παραλία.
6. Αποτελούμε το κατάλληλο πρότυπο για τα παιδιά μας
Όσες συμβουλές και να τους δώσουμε, όσες συζητήσεις και να κάνουμε μαζί τους, εκείνα τείνουν να μιμούνται τη δική μας συμπεριφορά. Συνεπώς, τα λόγια μας θα έχουν ανταπόκριση μόνο όταν συμβαδίζουν με τις πράξεις μας. Έτσι, οφείλουμε πρώτα εμείς οι ίδιοι να απομακρυνθούμε από τις ηλεκτρονικές συσκευές, ώστε να εφαρμόζουμε ήδη στον εαυτό μας αυτό που προτρέπουμε τα παιδιά μας να κάνουν. Διαφορετικά, πώς θα οριοθετήσουμε τα παιδιά όταν δεν οριοθετούμε εμάς; Πώς θα τα παραδειγματίσουμε να απέχουν από όλα αυτά όταν μας βλέπουν να αφιερώνουμε πολλές ώρες της ημέρας μας μπροστά από μία οθόνη ;
7. Επιβλέπουμε
Αφού ορίσαμε τις ώρες και τις μέρες που μπορεί να χρησιμοποιεί τις συσκευές, επιβλέπουμε την κινητικότητά του στο διαδίκτυο, ώστε να αποφευχθούν οι επικίνδυνες περιηγήσεις. Μπορούμε να επιλέγουμε κι εμείς πρώτοι τα παιδικά που θα δει ή τα παιχνίδια που θα παίξει. Όμως, αν επιθυμεί να δει ή να παίξει κάτι που δεν εγκρίνουμε, καθόμαστε και το παρακολουθούμε μαζί του. Ύστερα, συζητάμε γύρω από αυτό που είδαμε τα θετικά και τα αρνητικά που εντοπίσαμε και του προτείνουμε, την επόμενη φορά, να δει/παίξει κάτι που εμείς εγκρίνουμε και θεωρούμε καλύτερο. Σιγά Σιγά θα στρέψει το ενδιαφέρον του στα κινούμενα σχέδια και στα παιχνίδια που αξιολογήσαμε ως καταλληλότερα για εκείνο.
8. Δεν τοποθετούμε τηλεόραση στο παιδικό δωμάτιο
Η τηλεόραση, αλλά και οι υπόλοιπες ηλεκτρονικές συσκευές είναι καλό να τοποθετούνται σε κοινόχρηστους χώρους (όπως είναι, για παράδειγμα, το σαλόνι), εκεί που επιτρέπεται και είναι εφικτή η συνεχής επίβλεψη από τους γονείς. Ακόμη, το δωμάτιο του παιδιού είναι ο προσωπικός του χώρος, όπου μπορεί να παίξει, να μελετήσει και να χαλαρώσει. Η ύπαρξη της τηλεόρασης μέσα σ΄ αυτόν δεν θα επιτρέψει τίποτα από τα παραπάνω, καθώς θα μονοπωλήσει το ενδιαφέρον του και εκείνο θα λησμονήσει όλες αυτές τις δραστηριότητες με τις οποίες θα μπορούσε εναλλακτικά να ασχοληθεί. Αυτό, με τη σειρά του, θα επιφέρει μια σειρά από συνέπειες που θα επηρεάσουν τόσο τις γνωστικές λειτουργίες όσο και τις κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού.
9. Συμφωνούμε μεταξύ μας
Είναι αδήριτη ανάγκη να υιοθετούν οι γονείς κοινή στάση απέναντι στο παιδί. Αναλυτικά, πρέπει να συμβαδίζουν τα λεγόμενά τους, δηλαδή αυτά που είπε ο μπαμπάς να τα υποστηρίζει η μαμά και αντίστροφα. Ασχέτως από το ποια είναι η σχέση μεταξύ τους, είναι σημαντικό οι δύο ενήλικες να ακολουθούν μια «κοινή γραμμή» όσον αφορά την αντιμετώπιση του παιδιού, να αφήνουν στην άκρη τις διαφωνίες τους και να συμφωνούν για το καλό του. Κι αν αυτό φαντάζει δύσκολο την ώρα της «κρίσης», μπορούν να οργανώνουν και να καθορίζουν από πριν ένα σχέδιο δράσης, ώστε να είναι προετοιμασμένοι και να έχουν προσυμφωνήσει την παρέμβασή τους.
10. Στρέφουμε το ενδιαφέρον του στον αθλητισμό
Αν το παιδί διαθέτει αρκετό ελεύθερο χρόνο μέσα στην ημέρα, είναι φυσικό να νιώσει το αίσθημα της απραξίας, ιδίως όταν οι γονείς απουσιάζουν από το σπίτι. Επομένως, η πρώτη του κίνηση θα είναι να ανοίξει το κινητό ή οποιαδήποτε άλλη συσκευή. Εάν, όμως, έχουμε μυήσει το παιδί στην αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου του σε άσκηση και προαγωγή της υγείας, είτε μέσω ενός αθλήματος, είτε μέσω ενός ομαδικού παιχνιδιού, είτε με πεζοπορία στο βουνό κ.ά, τότε θα αναζητά εποικοδομητικές δραστηριότητες και θα απομακρύνεται σταδιακά από επιβλαβείς συνήθειες. Σε αυτή την περίπτωση, είναι δόκιμο να εντάξουμε το παιδί σε μια αθλητική δραστηριότητα ή σε μια ομάδα, όπου θα περνά παραγωγικά τον χρόνο του και θα φροντίζει, παράλληλα, τη φυσική του κατάσταση.
